Sức khoẻ bất thường sau mùa lễ hội

Anh Nguyễn Văn N., 42 tuổi, cán bộ một ngân hàng tại Thái Nguyên, sau những ngày lễ hội, du xuân cảm thấy người mệt mỏi, đầy bụng, ăn uống không ngon miệng, đến khám và làm xét nghiệm chức năng gan tại Bệnh viện MEDALTEC, được các bác sỹ xác định men gan tăng cao (GOT: 85, GPT: 110, Gama GT: 350).

Anh Phạm Văn B (Hoàng Mai)., 35 tuổi, trưởng phòng kinh doanh một doanh nghiệp tại Hà Nội, đã có tiền sử bị viêm gan virus B dạng ổn định, chưa có men gan cao, dạo gần đây cảm thấy người mệt mỏi nhiều, vùng hạ sườn phải hơi tức, ăn uống không ngon miệng, đến Bệnh viện này khám và xét nghiệm có men gan tăng cao trên 3 lần ngưỡng cho phép, số lượng vi rút tăng lên gấp 2 lần so với lần kiểm tra 3 tháng trước…

Chị Cao Thị H (Quảng Ninh)., 45 tuổi, nghề kinh doanh, có tiền sử mỡ máu tăng ở mức nhẹ, gan nhiễm mỡ độ 2, cũng thấy sau tết sức khỏe không bình thường, đến kiểm tra siêu âm ổ bụng và xét nghiệm mỡ máu, chức năng gan, đều cho kết quả tăng cao bất thường.

Khi được hỏi kỹ về tình hình ăn uống trong thời gian gần đây, cả 3 trường hợp đều thở dài với lý do quan hệ công tác, bạn bè, tiệc tùng rượu chè liên miên từ 2-3 tuần trong dịp tết, lễ hội đầu năm.

Anh N. cho hay, có ngày anh uống tới 50 -70 chén rượu, cả ngày không ăn một bữa cơm nào đúng nghĩa. Anh B. cũng cho hay nghề kinh doanh của anh phải gặp gỡ đối tác, tiếp khách liên tục, rượu chè triền miên trong các cuộc vui.

Chị H. thì không uống rượu bia nhiều, nhưng không kìm được sở thích ăn các món béo như thịt quay, các món ngọt, mặt khác do trời lạnh nên không đi tập thể dục, đi bộ như mọi khi, giấc ngủ cũng kéo dài hơn ngày bình thường…

Những thủ phạm khó ngờ

Trao đổi về vấn đề ăn uống cho người mắc bệnh gan, một số vấn đề thường gặp phải sau dịp lễ hội đầu năm, PGS.TS, Bác sỹ Nguyễn Xuân Ninh (ảnh trên) cho hay:

Sát thủ lớn nhất của bệnh nhân bị các bệnh về gan mật là lạm dụng rượu bia quá mức. Không những chất cồn trong rượu bia, mà các chất độc khác như aldehyd, methanol, phụ gia không phù hợp… sẽ đi tới gan, tàn phá tế bào gan- vốn không được khoẻ mạnh, gây nên tăng men gan, chức năng khử độc và chuyển hoá của gan kém đi, chất độc ứ lại trong cơ thể gây mỏi mệt, rối loạn các chức năng khác, thậm chí là tử vong. Nhiều trường hợp đang bị viêm gan B dạng lành tính, bị chuyển thành dạng hoạt động nguy hiểm, khi không duy trì việc ăn uống, chăm sóc sức khoẻ phù hợp.

Những thực phẩm có hại khác như: chứa nhiều mỡ, món quay, nướng …. đều là những món không tốt cho người bị bệnh gan mật. Ngoài việc khó tiêu hoá do chức năng gan mật giảm, chúng còn đưa thêm những chất gây ung thư (chất có mùi thơm do quay, nướng) cho người bệnh. Bởi vậy những người bị bệnh gan không nên ăn những món này.

Những món ăn, thực phẩm chứa các chất bảo quản không cho phép, chứa những chất trừ sâu, bảo quản, kich thích, thực vật trong quá trình trồng trọt, thu hái… còn tồn tại trong nhiều loại rau quả, trong các thực phẩm chế biến sẵn, trong đồ uống không rõ nhãn mác, sản xuất không theo quy trình an toàn vệ sinh thực phẩm… (thịt cá ướp muối, hun khói), các loại bánh mứt kẹo sản xuất không có nhãn mác rõ ràng, không rõ nguồn gốc… cũng đóng góp thêm những nguy cơ tiềm ẩn không những cho người bình thường, mà lại càng nguy hiểm cho người bị bệnh gan mật.

Một trong những nguồn lây nhiễm bệnh viêm gan vi rút A là qua đường ăn uống, những thực phẩm nhiễm bẩn từ phân, nước không sạch, từ bàn tay, dụng cụ chế biến của người chế biến thực phẩm bị nhiễm vi rút… những món ăn sống như tiết canh, rau sống chưa được rửa sạch, hay gặp ở các quán cóc ven đường cũng là những món không nên ăn cho mọi người, cho người bị bệnh gan.

Thức ăn của bữa trước không hết, bảo quản không đúng, để lâu trong tủ lạnh… nhất là các món giàu dinh dưỡng, chất đạm như các món thịt, trứng, nem, trứng đúc thịt, món canh, nước gà, thịt luộc, món sào rán… khi bảo quản trong tủ lạnh 2-3 ngày, vi khuẩn vẫn phát triển với số lượng đủ lớn sẽ gây nên vấn đề ngộ độc thức ăn. Thậm chí khi được đun lại trước khi ăn vẫn có khả năng ngộ độc do một số vi khuẩn sản sinh ra nội độc tố, chúng không bị phá hủy bởi nhiệt độ khi đun lại.

Một trong những nguyên nhân cũng khá phổ biến hiện nay góp phần đưa thêm chất độc hại nguy hiểm vào cơ thể, đó là việc sử dụng các dụng cụ để bảo quản, chế biến thực phẩm không đúng chất lượng. Nhiều gia đình vẫn sử dụng các loại bát ăn, hộp đựng thực phẩm bằng nhựa có mầu sắc (đỏ, xanh, vàng…), chúng đều là loại không được dùng trong bảo quản thực phẩm. Khi gặp nhiệt độ cao, tiếp xúc với các chất dầu mỡ, axit … từ thức ăn, đặc biệt khi được cho vào lò vi sóng, các chất độc từ nhựa sẽ xâm nhập vào thức ăn, hoặc gây các phản ứng tạo chất độc cho cơ thể, cho gan.

Ngoài những vấn đề chú ý về ăn uống, người bệnh gan cũng cần chú ý tạo một thói quen hợp lý trong sinh hoạt hàng ngày: không nên quá thức khuya, tìm cách thư giãn trong những tình huống căng thẳng, tập thể dục nhẹ nhàng phù hợp với tình trạng sức khoẻ….

Những người nguy cơ bị bệnh (cảm thấy trong người mệt mỏi, uống rượu bia, rối loạn tiêu hoá, nước tiểu vàng), hoặc đã bị bệnh gan cần đi khám sức khoẻ định kỳ thường xuyên và xét nghiệm chức năng gan để theo dõi tình trạng của gan.

Được đánh giá nhạy và sử dụng nhiều nhất hiện nay để phát hiện tình trạng bệnh lý gan là hai loại xét nghiệm AST và ALT. Bình thường các men gan này nằm bên trong tế bào gan và một số cơ quan khác như: cơ tim, cơ, thận, não… Khi tế bào gan bị tổn thương các AST và ALT được coi là chỉ số báo hiệu của tình trạng tổn thương gan.

Dựa trên những dấu hiệu khám lâm sàng cùng kết các chỉ số xét nghiệm chức năng gan các bác sỹ sẽ đưa ra được những chẩn đoán chính xác cùng hướng điều trị phù hợp cho bệnh nhân.

Nguồn :PGS. TS. Nguyễn Xuân Ninh